Theo tổ chức du lich thế giới (WTO) thì: "phát triển
du lịch bền vững là việc phát triển các hoạt động du lịch nhằm đáp ứng nhu cầu
về hiện tại của du khách và người dân bản địa, trong khi vẫn quan tâm đến việc
bảo tồn và tôn tạo các nguồn tài nguyên cho phát triển du lịch trong tương lai
". Phát triển du lịch bền vững là đáp ứng đầy đủ nhất, tiện nghi nhất các
nhu cầu của khách du lịch, tạo sức hút du khách đến các vùng, điểm du lịch ngày
nay đồng thời bảo vệ và nâng cao chất lượng cho tương lai.
 |
| Phát triển du lịch bền vững dưới góc độ môi trường |
Sự phát triển với quy mô lớn và tốc độ nhanh, mạnh của ngành
Du lịch Việt Nam trong những năm gần đây (đặc biệt là cuối những năm của thế kỷ
20) đã và đang gây ra những bất cập, những hạn chế về môi trường. Theo quan điểm
chung, môi trường du lịch được hiểu là các điều kiện, các điều kiện các yếu tố
tự nhiên, kinh tế xã hội va nhân văn của từng vùng lãnh thổ cụ thể, mà trong đó
các hoạt động du lịch tồn tại và phát triển. Rõ ràng sự phát triển ngành Du lịch
luôn có mối liên hệ mật thiết, chặt chẽ với sự phát triển kinh tế - xã hội
chung của từng vùng và của cả nước, liên quan đến các công việc cụ thể, các quá
trình khai thác tài nguyên môi trường. Trên thực tế ở nước ta, tại rất nhiều
vùng, điểm du lịch truyền thống, nổi tiếng và có nhiều tiềm năng đã và đang phải
chịu những áp lực khá lớn từ phía các khía cạnh môi trường. Đặc biệt là những
khu vực đó xuất hiện ngày càng mạnh các hiện tượng, các quá trình ô nhiễm, sự
xuống cấp nhanh chóng của điều kiện môi trường kinh tế, xã hội và nhân văn, sự
suy giảm tới mức báo động của nhiều dạng tài nguyên, các yếu tố môi trường tự
nhiên, sinh thái. . . Đứng trước một thực tế như vậy, để có thể phát triển
ngành kinh tế này thì những vần đề về môi trường cũng cần phải được đạt ra và
giải quyết một cách nghiêm túc, đầy đủ sao cho vừa phát triển, vừa khai thác với
hiểu quả cao nhất về du lịch nhưng lại phải đảm bảo sự phát triển lâu dài .
Trên cơ sở phương pháp tiếp cận nghiên cứu tổng hợp, áp dụng
các tiêu chí, các nguyên tắc và những giải pháp phát triển bền vững kinh tế xã
hội chung, môi trường du lịch nói riêng. Môi trường du lịch có hấp dẫn khách du
lịch hay không trước tiên phải kể đến các yếu tố tài nguyên du lịch. Khách du lịch
đến mục đích của họ là tham quan, để thoả mãn" con mắt" của họ. Khi
mà đời sống của con người ngày càng tăng thì nhu cầu đi du lịch của người ta
càng cao. Quanh năm suốt tháng phải tiếp xúc với bụi bẩn, ồn ào của chốn đô thị,
những ngày nghỉ con người ta muốn thoát khỏi cuộc sống bình thường đó, và họ đi
du lịch. Chỉ đến những nơi có thiên nhiên đẹp, trong lành. và yên tĩnh sẽ thoả
mãn được nhu cầu của họ. Chính vì điều đó, môi trường rất quan trọng trong kinh
doanh du lịch. Sự suy giảm về trữ lượng và chất lượng của các tài nguyên thiên
nhiên có ý nghĩa cơ bản đối với cuộc sống của con người như: đất đai, nước, rừng,
thuỷ sản, khoáng sản và các dạng tài nguyên năng lượng. Sự suy thoái này trong
thập kỷ 21 có khả năng dẫn tới tình trạng thiếu thốn nghiêm trọng về lương thực,
hay về các nhu câu cần thiết của con người nói chung. Ô nhiễm môi trường sống của
con người với tốc độ nhanh và phạm vi lớn hơn trước. Không khí, nước, đất đai,
các đô thị, khu công nghiệp, vùng ven biển, đại dương ngày càng bị ô nhiễm, ảnh
hưởng xấu đến không chỉ ngành du lịch, mà còn nguy hai hơn đó là sức khoẻ, đời
sống của con người cũng như sự suy tồn và phát triển của các sinh vật khác trên
trái đất. Để phần nào khắc phục được những bất cập trên thì cần đảm bảo sự cân
đối hài hoà giữa phát triển du lịch với các kế hoạch, các phương án quy hoạch
phát triển các ngành kinh tế khác theo một nội dung thống nhất trong phát triển
kinh tế xã hội chung của từng vùng, nghiên cứu và cho toàn lãnh thổ của đất nước.
Trong nguyên tắc này cần chú ý tới việc xem xét tỷ trọng của ngành du lịch,
đánh giá thực trạng cũng như dự kiến khả năng phát triển trên quan điểm kiểm
soát, khống chế chung, xuất phát từ khía cạnh quản lý khai thác hợp lý nguồn
tài nguyên và môi trường du lịch.
Du lịch và môi trường có mối quan hệ rất gắn bó với nhau,
cũng như mối quan hệ giữa con người và môi trường. Môi trường cung cấp nơi cư
trú và các điều kiện cho cuộc sống con người và muôn loài sinh vật; môi trường
cũng là nơi tiếp nhận, lưu trữ và xử lý những gì mà con người và các sinh vật
khác thải ra. Chừng nào còn giữ được sự cân bằng giữa các quá trình đó thì sự sống
trong thiên nhiên và cuộc sống của con người vẫn có thể tiếp tục duy trì bình
thường. Nhưng nếu sự cân bằng đó bị phá vỡ mà chủ yếu do con người gây ra, thì
việc duy trì sự sống và cuộc sống bị đe dọa. Hoạt động du lịch có tác động đến
môi trường về nhiều mặt. Do nhu cầu phát triển du lịch, nhiều diên tích đất đai
bị khai phá để xây dựng cơ sở hạ tầng, như làm đường giao thông, khách sạn, các
công trình thể thao, các khu vui chơi giải trí. . . Điều đó gây phá hoại hoặc
làm tổn hại tới cảnh quan thiên nhiên, các hệ sinh thái. Các sân golf có thể
gây nên tình trạng suy thái đất, ô nhiễm nguồn nước, thậm chí gây nên sự cạnh
tranh trong việc sử dụng nước cho sinh hoạt và sản xuất, nhất là ổ những nơi hiếm
nước. Hoạt động du lịch luôn ngắn liền với việc khai thác các tiềm năng tài
nguyên môi trường tự nhiên như cảnh đẹp hùng vĩ của núi sông, biển. . và các
giá trị văn hoá nhân văn. Trong nhiều trường hợp, hoạt động du lịch tạo nên những
môi trường nhân tạo như công viên vui chơi giải trí, nhà bảo tàng, làng văn
hoá. . . trên cơ sở của một hoạc tập hợp các đạc tính của môi truờng tự nhiên
như một hang động, một quả đồi, một khúc sông, một khu rừng. . . hay một đền thờ,
một quần thể di tích. Du lịch là ngành kinh tế tổng hợp mà sự tồn tại của nó gắn
liền với môi trường, nên môi trường du lịch có tác động qua lại với tất cả các
yếu tố của môi trường chung. Sự suy giảm của môi trường nói chung ở một khu vực
đồng nghĩa với sự đi xuống của hoạt động du lịch cũng như chất lượng của môi
trường du lịch ở khu vực đó.
Hoạt động du lịch có thể gây tác động khác tới tài nguyên nước
đặc biệt là các chất thải, các chất gây ô nhiễm do các khách sạn nhà hàng, các
hoạt động vận tải thuỷ và khách du lịch tạo nên. Hiện nay ở nước ta, tình trạng
rác thải bừa bãi tại các địa điểm du lịch, vui chơi giải trí còn phổ biến, điều
đó không những ảnh hưởng tới vệ sinh công cộng và môi trường, mà còn gây cảm
giác khó chịu cho du khách. Khi hoạt động du lịch nhộn nhịp lên, thì khi đó
cũng là điều đe doạ tới chất lượng không khí. Trước hết là ô nhiễm không khí do
giao thông vận tải. Tổ chức du lịch thế giới đã thống kê có khoản 37%-45% du
khách tới bằng đường bộ và khoảng 40%-45% du khách tới bằng máy bay. Không giống
như đối với ô tô, ô nhiễm từ máy bay ( trừ tiếng ồn ) ít khi được nhân thấy trực
tiếp. Thế nhưng riêng trong năm 1990, ngành hàng không đã tiêu thụ hết khoảng
176 triệu tấn xăng máy bay, từ đó thải ra 550 triệu tấn khí nhà kính CO2 và 3,
5 triệu tấn ôxy nitơ, gây mưa axit và ô nhiễm quang - hoá.
Không chỉ có không khí mà còn nhiều vấn đề khác như ô nhiễm
tiếng ồn, lượng nước thải mà sự phát triển du lịch còn tạo ra mối đe doạ tới
các hệ sinh thái, như phá những khu vực rừng ngập mặn để xây dựng cơ sở hạ tầng,
làm mát hoạc chia cắt nơi cư trú các loài sinh vật, khai thác bừa bãi các tài
nguyên rừng, biển để sản xuất các sản phẩm phục vụ cho khách du lịch như tiêu bản
các thú rừng, hoa lan rừng, tắc kè, đồi mồi, san hô. . . tại nhiều điểm du lịch
của nước ta. Hàng năm trên thế giới có khoảng 200. 000 ha rừng bị cháy, trên
500 loài thực vật Địa trung hải, cùng một số động vật biển quý hiếm đang bị đe
doạ tuyệt chủng. Hiện có rất nhiều chương trình, dự án của các nước và tổ chức
quốc tế đang được tiến hành để cứu sự đa dạng sinh học tại nơi đây. Tuy du lịch
mang lại lợi ích kinh tế - xã hội to lớn nhưng các tác động tiêu cực của du lịch
đối với môi trường càng ngày càng trở nên rõ rệt hơn. Các quốc gia đều nhận thấy
mối nguy hại này và đã ban hành nhiều văn bản pháp luật để ngăn ngừa và hạn chế
tác động tiêu cực của du lịch đối với môi trường, cả môi trường tự nhiên, nhân
tạo và các đối tượng ý nghĩa về lịch sử, văn hoá, khảo cổ học. Nhà nước ta cũng
đã ban hành nhiều văn bản pháp luật có liên quan đến bảo vệ môi trường, bản sắc
văn hoá và thần phong mĩ tục trong hoạt động du lịch. Ngoài Luật bảo vệ môi trường,
Luật bảo vệ và phát triển rừng, Luật tài nguyên nước có các quy định chung,
trong chương 2 của pháp lệnh du lịch có 6 điều về bảo vệ, tồn tạo, khai thác và
sử dụng hợp lý tài nguyên du lịch để phát triển du lịch bền vững, có quy định
nghiêm cấm mọi hoạt động du lịch làm ảnh hưởng xấu tới môi trường. Ngoài ra,
còn có mọt số nghị định và chỉ thị của chính phủ về việc bảo đảm trật tự trị
an, vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm tại các cơ sở lưu trú, các địa điểm
du lịch, mà còn nhằm bảo vệ môi trường trong hoạt động du lịch. Vấn đề cấp
bách hiện nay là phải chấp hành nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật, vì thực
tế đây là một trong các khâu yếu nhất, đặc biệt thể hiện rõ tại các cơ sở và địa
điểm du lịch.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét